Ding 7: Google Old Maps

Het staat kort en krachtig in de subsidieaanvraag: de ruggengraat van Indischekamparchieven.nl gaat bestaan uit een aanklikbare kaart met kamplocaties, naar het voorbeeld van online routeplanners en de makelaarswebsite Funda. En het klinkt eenvoudig genoeg: locaties op een kaart worden voorzien van een markering en wie een markering aanklikt, krijgt een tekstballon met informatie. Maar hoe knutsel je zoiets daadwerkelijk in elkaar?

Dankzij jarenlang uitzoekwerk van allerlei mensen weten we van het merendeel van de interneringskampen waar ze lagen. Ze staan aangegeven op kaarten en stadsplattegronden in de Geïllustreerde atlas van de Japanse kampen in Nederlands-Indië 1942-1945 en de Geïllustreerde atlas van de bersiapkampen in Nederlands-Indië 1945-1947. En Google Maps is een uitstekend instrument om op een website geografische locaties te tonen.

Maar het contrast tussen de oude plattegronden uit de atlassen en Google Maps is groot. De oude plattegronden hebben 'n charme waar het simpele grijs-met-geel van Google karig tegen afsteekt. De straatnamen in Google Maps zijn die van vandaag, de straatnamen op de oude plattegronden die uit de tijd waarin de kampen bestonden. En wie het oude Batavia zoekt, verdwaalt op Google Maps in metropool Jakarta. De conclusie was snel getrokken: we wilden Google Maps, maar dan met oude kaarten. Google Old Maps. Of zoiets.

Oude kaarten waren snel gevonden. Het Koninklijk Instituut voor de Tropen (KIT) digitaliseerde enkele jaren geleden zijn collectie historische kaarten, en men bleek daar desgevraagd van harte bereid tot het beschikbaar stellen van scans van kaarten van Nederlands-Indië uit de jaren '30 en '40 van de vorige eeuw. Google Maps bleef de drijvende kracht achter wat inmiddels de 'geo-applicatie' heette, en onze websitebouwer zou de oude kaarten van het KIT over Google Maps heen leggen.

Elke oude kaart kwam automatisch op de juiste plek op de grote Google wereldkaart te liggen doordat elke kaart de coördinaten van haar linkerboven- en rechterbenedenhoek meekreeg. Hetzelfde principe zou ervoor zorgen dat de markeringen van de kamplocaties op de juiste plek belandden: aan de informatie over elk kamp, die inmiddels in MAIS-Flexis was ingevoerd, zouden de lengte- en breedtegraad van het kamp worden toegevoegd. Op basis van die coördinaten zou op de juiste kaart op de juiste plek een markering van het kamp verschijnen, voorzien van een tekstballon met beknopte nadere informatie over dat kamp.

Maar hoe rijk aan informatie de kampatlassen ook zijn, lengte- en breedtegraden van kamplocaties staan er niet in. De zoekfunctie van het KIT werkt op basis van een database met coördinaten, maar dat zijn de lengte- en breedtegraden van steden en dorpen, niet van straten of gebouwen in die steden. Hoe kwamen we dan toch aan de coördinaten van de kamplocaties? Het antwoord op die vraag vond ik toen ik op iTouchMap.com stuitte.

Deze website maakt gebruik van Google Maps, maar voegt daar een handige functie aan toe: wanneer je op een plek op de Google-kaart klikt, verschijnen in de linkerbenedenhoek van de websitepagina de lengte- en breedtegraad van het punt dat je aangeklikt hebt. Je kunt zelfs kiezen tussen decimalen en in graden, minuten en seconden. De truc werkt overigens ook andersom: wanneer je in de rechterbenedenhoek van de pagina de lengte- en breedtegraad van een plaats intikt, verschijnt op de kaart een markering van die plaats.

Aan de hand van de kaarten in de atlassen zocht ik op de Google-kaart op iTouchMap.com elke kamplocatie op. Tot mijn verrassing bleek dat, als ik de weergave van de Google-kaart instelde op ‘hybrid’ (de Google-kaart geprojecteerd op satellietfoto’s), eenvoudiger dan ik dacht. De steden zijn op de satellietfoto’s weliswaar een stuk groter dan op de stadsplattegronden uit de atlassen en de straatnamen zijn anders, maar de stadscentra zijn vaak nog goed herkenbaar. Waterwegen liggen over het algemeen nog op dezelfde plaats, het stratenplan is zelden ingrijpend gewijzigd, en soms zijn zelfs de gebouwen nog intact.


Grotere kaart weergeven

Niet van elke markering zullen lengte- en breedtegraad tot op de graad, minuut en seconde kloppen. Bij kampen die buiten de bewoonde wereld lagen, was 't soms gokken aan de hand van bergruggen en rivierbochten. En de oude kaarten, getekend op basis van landmetingen, verhouden zich soms niet al te netjes tot coördinaten die met satellieten zijn bepaald. Maar de markering van de Soekamiskin-gevangenis in Bandung staat, zeker weten, op de juiste plek. En inmiddels weet ik ook dat er een mooi woord is voor wat ik deed: georeferencing. Of was 't nou geotagging? Nou ja, 't resultaat is 'n mashup. Geloof ik.